Yazar Dilek Aslan (Prof. Dr., HÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Editör Levent Akın (Prof. Dr., HÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Yazılma tarihi 15.03.2020
Son güncellenme tarihi 19.03.2020
Yayınlanma tarihi 19.03.2020

Bulaşıcı hastalıklardan korunmanın en iyi yollarından birisinin aşılama/bağışıklama olduğu bilinmektedir. Tarih, pek çok aşı serüveni ile doludur. Bilimsel gelişmeler mevcut aşıların iyileşmesine, geçmişte olmayan aşıların da bulunmasına ve kullanılmasına yol açmaktadır. Bu nedenle hemen her gün çözümü bulun(a)mamış olan hastalıklar için aşı çalışmalarının süreç ve sonuçları da kamuoyu tarafından merakla beklenmektedir.

Bu dönemin öne çıkan aşılarından birisi mevsimsel grip aşısıdır. Gripten korunmanın en etkili yönteminin aşı olduğu bilinmektedir. Bu aşı sayesinde, hastalığa yakalanmanın önlenmesi, hastalığın neden olacağı ciddi hastalık sonuçları ve ölümlerin azaltılması söz konusudur. Mevsimsel grip Influenza virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. Salgın genellikle Aralık ayı sonu, Ocak ayı başında başlamakta, Ocak sonu-Şubat başı gibi tepe noktasına ulaşmakta ve Nisan ortalarına kadar da devam etmektedir.

Mevsimsel grip; gebeler, beş yaş altı çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar, bağışıklık sistemi baskı altında olanlar (HIV/AIDS, kemoterapi alanlar, kanser hastaları) için ciddi komplikasyonlar oluşturabilmektedir. Sağlık çalışanları da riskli gruplarla/hastalarla temas olasılıkları yüksek olmasından dolayı yüksek risk grubu olarak kabul edilmektedir. Önlemenin en etkili yolu aşılamadır. Aşılamanın zamanlaması için kamu sağlık otoritesinin yönlendirmesine dikkat etmek uygun olur. Sağlık çalışanları bu noktada en iyi rehberlerdir ve toplumun doğru zamanda doğru şekilde aşılanması için doğru başvuru adresleridir.

Bu denli önemli bir yer olan aşı olma konusunda olası tereddütleri giderebilmek için aşağıdaki bazı bilgilerin kamuoyu tarafından bilinmesinde yarar vardır:

1. Güvenli ve etkili mevsimsel grip aşısı 60 yılı aşkın süredir uygulanmaktadır.
2. Aşının influenza mikrobunun yıllık değişimi ve kullanılan aşının özelliği nedeniyle her yıl uygulanması önerilmektedir.
3. Dünya Sağlık Örgütü mevsimsel grip aşısının öncelikle gebelere, 6 ay ve beş yaş arasındaki çocuklara, 65 yaş ve üzeri yaşlılara, kronik hastalığı olanlara, sağlık çalışanlarına uygulamayı önermektedir.
4. Aşı olmak mevsimsel grip hastalığına neden olmaz.
5. Her tıbbi ürün gibi mevsimsel grip aşısı da bazı yan etkilere sahip olabilir:
   1. Aşı uygulanan yerde kızarıklık, şişme, ağrı
   2. Baş ağrısı
   3. Ateş
   4. Mide bulantısı
   5. Kas ağrısı
   6. Uygulama sonrası bayılma
   7. Bazı çalışma sonuçlarına göre; çok nadir olarak; aşılanan bir milyon kişinin birisi ya da ikisinde görülme riski olan Gullain-Barre Sendromu. Bu durumun grip geçiren kişilerde de görülebileceği ifade edilmektedir.
6. Aşı uygulaması sonrasında alerji reaksiyonu gelişebilir. Ciddi reaksiyonlar çok nadirdir. Böyle bir durumda sağlık kurumuna başvurmak gerekmektedir. Aşıya karşı alerjisi olanların mevsimsel grip aşısı olmamaları önerilmektedir.
7. Gebeler için mevsimsel grip aşısı önerilmektedir.

Özetle; mevsimsel grip aşısı koruyucudur. Sağlık çalışanlarının rehberliğinde risk gruplarına uygulanmalıdır. Bununla birlikte, aşı yapılan kişilerin aşının bütün bilgilerini öğrenme hakkı da bulunmaktadır. Bu bilgilerin aşı olacak kişilere sağlık çalışanları tarafından sunulması uygun olur.

Kaynaklar

1. Influenza (seasonal) https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal) Erişim:14.3.2020.
2. [Internet] https://www.cdc.gov/flu/prevent/general.htm Erişim:14.3.2020.
3. Erişkin Bağışıklama Rehberi (2019) http://ekmud.org.tr/emek/rehber/indir/97. Erişim:14.3.2020.