Mevsimsel Grip (İnfluenza)

Yazar                                      Dilek Aslan (Prof. Dr., HÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Editör                                     Levent Akın (Prof. Dr., HÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Yayınlanma tarihi                  15.11.2021

Mevsimsel grip, virüs kaynaklı, ani (akut) gelişen, solunum sistemini tutan bulaşıcı bir hastalıktır. Nedeni influenza isimli bir virüstür. İnfleunza virüsünün A, B, C ve D olmak üzere 4 tipi bulunmaktadır. İnfluenza A ve B mevsimsel salgınlarına neden olur.

İnfluenza virüsünün tipleri

İnfluenza A virüsünün yüzeyinde hemaglutinin (HA) ve nöraminidaz (NA) isimli glikoproteinler vardır.  Bunların kombinasyonlarına göre virüsün alt tipler tanımlanır. İnfluenza A virüsü pandemilere (küresel salgınlara) neden olur. İnfluenza B de mevsimsel gribe neden olur. İnfluenza C, daha az sıklıkla tespit edilir ve genellikle hafif enfeksiyonlara neden olur. Çocuklarda erişkinlere göre daha sık görülür. İnfluenza D, sığırları etkiler ve insanları enfekte ettiği ya da hastalığa neden olduğu bilinmemektedir.

Hastalığın belirti ve bulguları

Mevsimsel grip, ani başlayan ateş, genellikle kuru olan öksürük, baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı, şiddetli halsizlik (kendini iyi hissetmeme), boğaz ağrısı ve burun akıntısı ile karakterizedir. Hastalığın yelpazesi “hafif” ile “şiddetli” arasında değişir. Ölüm de görülebilir. Öksürük şiddetli olabilir, iki hafta ya da daha uzun sürebilir. Çoğu insan, tıbbi müdahale gerektirmeden bir hafta gibi bir iyileşir. Ancak özellikle yüksek risk altındaki kişilerde ciddi hastalık ya da ölüm görülebilir.

Dünyada durum

Dünyada 2020 yılında salgınlar nedeniyle yaklaşık 3 ila 5 milyon kişinin ciddi hastalık geçirdiği, yaklaşık 290 000-650 000 kişinin öldüğü ifade edilmektedir. Sanayileşmiş ülkelerde influenza ile ilişkili ölümlerin çoğu 65 yaş ve üzeri kişilerde meydana gelmektedir. Aynı zamanda salgınlar iş gücü kaybına ve okullarda devamsızlığa neden olabilir. Sağlık hizmetleri bu nedenle zorlanabilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde mevsimsel grip salgınlarının etkileri tam olarak bilinmemekle birlikte, araştırmalar 5 yaş altı çocuklarda influenzaya bağlı alt solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı ölümlerin %99'unun gelişmekte olan ülkelerde bulunduğunu tahmin etmektedir.

Risk grupları

Mevsimsel grip hastalığından bütün yaş grupları etkilenebilir. Bununla birlikte, daha fazla risk altında olan gruplar da bulunmaktadır. Örneğin; gebeler, beş yaş altındaki çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar, bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar daha fazla risk altındadırlar. Sağlık çalışanları da hastalarla daha fazla temas içinde olduklarından, influenza virüs yükü ile daha fazla karşılaştıklarından risk altındadırlar.

Bulaşma açısından mevsimsel grip, okullar ve huzurevleri gibi kalabalık alanlarda hızlı bulaşır, dolayısıyla daha kolay yayılır. Enfekte bir kişi öksürdüğünde ya da hapşırdığında, virüs içeren damlacıklar (bulaşıcı olan damlacıklar) havaya dağılır ve bir metreye kadar yayılabilir ve bu damlacık yoluyla çevredeki kişilere bulaşabilir. Yayılan damlacıkların ağız, burun, göze ulaşması hastalığın bulaşmasına neden olur. Virüs, virüs bulaşmış ellerle de yayılabilir. Bulaşmayı önlemek için kişilerin öksürürken ağız ve burunlarını mendille kapatması ve ellerini düzenli olarak yıkaması gerekmektedir. Ilıman iklimlerde, mevsimsel salgınlar ağırlıklı olarak kış aylarında meydana gelirken, tropik bölgelerde grip yıl boyunca ortaya çıkabilir ve salgınlara daha düzensiz neden olur. Hastalığın kuluçka süresi yaklaşık 2 gündür, ancak bu sürenin genel olarak 1-4 gün arasında değiştiği bilinmektedir.

Korunma

Hastalıktan korunmak için en etkili yöntem her yıl uygulanması önerilen grip aşısıdır. Bunun yanı sıra genel hijyen kuralları da korunma önlemleri arasında yer alır.

Tanı

Hastaların çoğu klinik olarak teşhis edilir. Kesin bir tanı koymak için solunum yolundan alınan örneklerin laboratuvar ortamında incelenmesi gerekir.

Tedavi

Tedavi için; dinlenme, semptomlara yönelik destekleyici tedaviler doktorlar tarafından önerilir. Hastalığın bazı durumlarında doktorlar virüse etkili olan ilaçları reçete edebilirler.

Kaynaklar

1. [Internet] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal)
2. [Internet] https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/haberler/grip-influenza-hakk%C4%B1nda.html
3. Uptodate.[Internet]https://www.uptodate.com/contents/influenza-epidemiology-pathogenesis-and-outcomes?search=influenza&source=search_result&selectedTitle=4~150&usage_type=default&display_rank=4
4. [Internet] https://www.cdc.gov/flu/about/viruses/types.htm