Yazar Dilek Aslan (Prof. Dr., HÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Editör Levent Akın (Prof. Dr., HÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Yazılma tarihi 25.03.2020
Son güncellenme tarihi 28.03.2020
Yayınlanma tarihi 27.03.2020

Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) nedeniyle pek çok bilgi dolaşımdadır. Bu bilgilerin bir kısmı toplumu ne yazık ki yanlış yönlendirmektedir. Bu gerekçe ile Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından hazırlanmış bilgi kaynağından yararlanılarak aşağıdaki konular/sorular/yanıtlar dikkatlere sunulmaktadır:

1. COVID-19 virüsü sıcak ve nemli iklime sahip bölgelerde bulaşabilir mi?

Şimdiye kadar üretilen kanıtlar virüsün sıcak ve nemli iklime sahip bölgeler dahil TÜM ALANLARDA BULAŞABİLDİĞİNİ göstermiştir. İklim ne olursa olsun önerilen bütün önlemleri doğru bir şekilde alınız.

2. Soğuk hava ve kar yağışı yeni koronavirüsü öldürür mü?

Soğuk havanın COVID-19 ya da diğer hastalıkları öldürebileceğine inanmak için hiçbir neden yoktur. Normal insan vücut sıcaklığı dış ortam sıcaklığına bakılmaksızın 36,5-37 °C arasındadır. Kendinizi korumanın en etkili yolu kurallarına uygun el yıkamadır.

3. Sıcak banyo yapmak COVID-19’dan korur mu?

Sıcak banyo yapmak sizi COVID-19’a yakalanmaktan korumaz. Vücut sıcaklığınız banyo sıcaklığından bağımsız olarak 36,5-37 °C arasındadır.  Sıcak banyo cilt yanıkları dahil size zarar verebilir. En etkili korunma yolu ellerinizi önerilen şekilde yıkamanızdır.

4. COVID-19 sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşır mı?

Hayır, bu konuda şimdiye kadar bir kanıt üretilmemiştir. COVID-19, öncelikle enfekte bir kişi öksürdüğü ya da hapşırdığı zaman üretilen damlacıklar ya da burundan salınan damlacıklar ya da tükürük nedeniyle yayılan damlacıkları yoluyla yayılan bir solunum sistemi virüsüdür. Kendinizi korumak için, ellerinizi sabun ve su ile yıkayın ya da alkol bazlı bir sıvı ile temizleyin. Ayrıca, öksüren ve hapşırma yapanlarla yakın temastan kaçının.

5. Elleri kurutmak için kullanılan makinalar virüsü öldürmede yararlı mıdır?

Hayır, etkili değildir. Kendinizi korumak için, ellerinizi sabun ve su ile yıkayın ya da alkol bazlı bir sıvı ile temizleyin. Ayrıca, öksüren ve hapşırma yapanlarla yakın temastan kaçının. 

6. Ultraviyole (UV) dezenfeksiyon lambası yeni koronavirüsü öldürebilir mi?

UV radyasyon cilt tahrişine neden olabileceğinden kullanımı ÖNERİLMEMEKTEDİR.

7. Termal taracıyıclar (kameralar) COVID-19 ile enfekte olmuş kişileri tespit etme konusunda ne kadar etkilidir?

Bu uygulama hastalık nedeniyle ateş meydana gelmiş kişilerin tespitinde etkilidir. Enfekte olmuş, ancak henüz ateş bulgusu olmayan kişiler bu yöntemle tespit edilemezler. Çünkü, enfekte olmuş bireylerin hastalanıp ateş gelişmesi 2-10 gün sürebilir.

8. Vücudunuzun her tarafına alkol ya da klor püskürtmek yeni koronavirüsü öldürebilir mi?

Hayır, bu yöntem vücudunuza girmiş olan virüsleri ÖLDÜRMEZ. Bu yöntem kıyafetlerinize ya da göz, ağız gibi vücudunuzun mukoza tabakasına zarar verebilir. Bu uygulamaların yüzey dezenfeksiyonunda uygun kullanım koşullarında yararları bulunmaktadır.

9. Zatürre aşısı sizi COVID-19’dan korur mu?

Hayır, zatürre aşısı sizi zatürre hastalığından korur. COVID-19’un aşısı henüz bulunmamıştır. Çalışmalar sürmektedir. Bununla birlikte, zatürre aşısı ve diğer solunum yolu hastalıklarından koruyucu aşılar sağlıklı olmak için önerilmektedir. Bu konuda doktorunuz sizi en doğru şekilde yönlendirebilecektir.

10. Burnunuzu düzenli olarak tuzlu su ile yıkamak sizi COVID-19’dan korur mu?

Hayır, bu konuda bir kanıt bulunmamaktadır.

11. Sarımsak yemek sizi COVID-19’dan korur mu?

Hayır, bu konuda bir kanıt bulunmamaktadır.

12. COVID-19 hastalığı ile ilgili yaş grubu seçiciliği var mıdır?

COVID-19 her yaşta hastalık yapabilir. Bununla birlikte yaşlı bireylerin hastalıkla ilgili özellikle var olan kronik hastalıkları nedeniyle daha savunmasız oldukları belirtilmektedir. Başka savunmasız grup ve durumlar da bulunmaktadır.

13. COVID-19 hastalığının tedavisinde antibiyotikler kullanılabilir mi?

Hayır, COVID-19’un etkeni bir virüstür. Antibiyotik tedavide etkili değildir. Ancak bakteri nedenli bir hastalık olduğunda antibiyotikler doktor gözetiminde ve önerisinde verilebilir.

14. COVID-19 hastalığının tedavisi ile ilgili özel geliştirilmiş ilaçlar var mıdır?

Hayır, bu konuda özel bir ilaç bulunmamaktadır. Ancak, var olan ilaçlar tedavi protokollerinde yer almaktadır. 

[Internet] https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/myth-busters Erişim:27.03.2020.